Wat maakt het leven de moeite waard?

Na onze eerste training, waarin je het raamwerk voor strategische duurzame ontwikkeling hebt leren kennen, heb je besloten dat je je verder wilt ontwikkelen als duurzaamheidsprofessional.

We willen heel graag geloven dat het allemaal wel meevalt. Dat we allemaal kunnen blijven doen wat we altijd al deden en dat we dan krijgen, wat we altijd al kregen. Deze definitie werkt prima als de omgeving niet verandert. Maar dat is nu juist het probleem. Die omgeving verandert wel. Juist doordat we doen wat we altijd al deden, verandert de omgeving steeds meer. De luchtkwaliteit verslechtert, extreem weer neemt toe, grondstoffen raken op, pandemieën breken uit, de grond vergiftigd, voedselschaarste ligt op de loer. We krijgen niet langer wat we altijd al kregen. Alles verandert.

Tijd om ons gedrag te veranderen dus. En als dit je beangstigt, dan ben je niet alleen. Maar we nemen je mee op reis. Een route die je brengt van je behoefte aan meer welvaart naar behoefte aan meer welzijn. We laten je zien waar het verschil zit tussen wat je echte behoeften zijn en wat je denkt waar je behoefte aan hebt. Want veranderen is een proces. Het vergt geduld, kleine stapjes, soms een terugval. Het gaat nooit lekker vloeiend, maar eerder met horten en stoten. Een proces dat je eerst zelf moet doormaken, voordat je anderen kunt helpen. 

paradigma’s veranderen

Verandering begint bij bewustwording. Bij het ‘zien’. Zien wat er nu is. Zien wat dat écht betekent. Zien dat er iets moet veranderen. Of zien dat het anders kan. Het beeld dat je hebt, bepaald wat je doet. Wat je doet, bepaalt vervolgens wat je krijgt.

Jouw duurzaam bewustzijn is al lange tijd geleden op gang gebracht. Dit kan door allerlei momenten zijn getriggerd. Weet jij nog wat het voor jou was? Wat maakte dat jouw duurzaam bewustzijn op gang werd gebracht? Een ontroerende ervaring, een mooie reis, een moment in de natuur, een moeilijke ervaring, een indrukwekkend boek of een documentaire die echt binnenkwam of een inspirerend mens dat je ergens hebt ontmoet.

Paradigma verandering

De manier waarop we de wereld zien, bepaalt wat we doen. Wat we doen, bepaalt wat we krijgen. Dit beïnvloed vervolgens weer hoe we kijken en ziedaar; een prachtige (zelfversterkende) cirkel. 

Het huidige paradigma verschuiven begin je altijd met zien. Dit is je diepere laag, je bewustzijn. Je verandert zien door je open te stellen, door kennis te maken met nieuwe inzichten, met achtergronden en meningen. Door films, documentaires of boeken. Door inspirerende sprekers of interessante collega’s.

Verandering komt van daadwerkelijk anders kunnen zien, niet van regels, trucjes of eenvoudigweg uitleg hoe we iets moeten doen.

Wij zien de wereld niet zoals ze is, maar zoals we zelf zijn 
-Stephen Covey-

Verandering aan de oppervlakte

Veel duurzaamheidsinitiatieven of duurzaamheidsinstructies richten zich op het ‘doen’. Denk bijvoorbeeld aan het wonen in een 0-energie woning en alle dingen die je moet veranderen in je routines om ook echt energiezuinig te worden. Je probeert het gedrag van een ander te veranderen door uit te leggen hoe iemand zich moet gedragen. Als je x doet, krijg je y. Simpel toch. Zo werken stap voor stap instructies.

Dit is gedragsverandering die direct zichtbaar is, maar vaak maar kort stand houdt. Dit gedrag bevindt zich aan de oppervlakte en leidt zelden tot daadwerkelijke lange termijn verandering. De component ‘zien’ ontbreekt. Het diepere ‘zien’ waarom je graag y zou willen. Wat y oplevert, waarom het belangrijk is en wat er specifiek belangrijk is voor jou. Of y is zo platgeslagen, dat het alleen nog maar geld vertegenwoordigt. Dat motiveert in het begin best even. Kijk maar naar een leuke salarisverhoging op je werk, maar na een tijdje ebt dat gevoel weg en val je terug in je oude gedrag.

Extrinsieke versus intrinsieke motivatie

Of het nu stokken of wortels zijn. Het komt van buitenaf. Ook wel extrinsieke motivatie genoemd. Beloningen die van buitenaf komen werken niet of slechts kort en verdringen vaak de intrinsieke beloning, ofwel de waarde die je van binnenuit ervaart. Je voelt je intrinsiek gemotiveerd als je invulling kunt geven aan de waarden die jouw kwaliteit van leven écht vergroten, zoals liefde voor wat je doet, je vrij voelen in je keuzes of het vergroten van je autonomie.

Gedragsverandering en de energietransitie, waarom dit zo lastig gaat.

Dit maakt het ook beter te begrijpen waarom programma’s gericht op gedragsverandering niet werken. Zeker niet als het gedrag dat van je gevraagd wordt, je eigen autonomie aantast (je wordt misschien gedwongen om gebruik te maken van een installatie waar je niet om gevraagd hebt) , of je vrijheid beperkt (je mag ramen en deuren niet langer opzetten) of zelfs je identiteit en je liefde voor je woning wegneemt (je muren, keuken en badkamer worden aangepast en je herkent je eigen plekje of je eigen smaak niet meer). 

Als wat je terugkrijgt voor al die aanpassingen alleen maar geld is, hoe belangrijk dit in eerste instantie lijkt voor je, dan houd je dit niet lang vol.